Als bank willen we duurzaam ondernemerschap en innovatie stimuleren. Samen met BlueChem, de eerste incubator voor duurzame chemie in Europa, zetten we alvast enkele belangrijke stappen in die richting.

In december 2021 verlengde BNP Paribas Fortis haar exclusief partnership met BlueChem voor drie jaar. Een logische stap na de succesvolle samenwerking van de voorbije jaren.

BlueChem is de eerste onafhankelijke incubator in Europa die zich specifiek toespitst op innovatie en ondernemerschap in duurzame chemie. Het ondersteunt beloftevolle start-ups en ambitieuze groeibedrijven uit binnen- en buitenland op juridisch, administratief en financieel vlak. Zo investeerde BlueChem recent in een gloednieuw gebouw op de Blue Gate site, het nieuwe klimaatneutrale bedrijventerrein in Antwerpen. Zowel starters, kmo’s, grote ondernemingen, onderzoekscentra als kennisinstellingen kunnen er terecht voor volledig uitgeruste en vrij in te richten labo’s, individuele kantoren en flexplekken. Je vindt er o.a. een bedrijf dat CO2 moleculen splitst om te hergebruiken, een ander bedrijf dat eiwitten ontwikkelt voor vleesvervangers of nog een bedrijf dat chemicaliën uit vervuild industrieel afvalwater haalt.

Didier Beauvois, Head of BNP Paribas Fortis Corporate Banking: “Wij zijn erg trots partner te mogen zijn van BlueChem, dat net zoals onze bank duurzame ontwikkeling en open innovatie hoog in het vaandel draagt. Het is dan ook een bewuste keuze om ons partnership met BlueChem meteen met drie jaar te verlengen. Via dit soort initiatieven willen we bedrijven en sectoren helpen om te voldoen aan de voorwaarden die gesteld worden in de ‘European Green Deal’, het plan van de Europese Commissie om de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal te maken.”

Duurzaam partnership

Als leidinggevende bank in België vinden we het belangrijk om onze verantwoordelijkheid te nemen en bij te dragen tot de duurzame ontwikkeling van onze samenleving, vandaag en morgen. Een belofte die we kunnen blijven waarmaken dankzij de samenwerking met een partner zoals BlueChem.

Onze rol binnen deze unieke samenwerking bestaat er in de eerste plaats in om onze expertise te delen. De bank beschikt over een expertisecentrum, het Sustainable Business Competence Centre, dat innovatieve, duurzame ontwikkelingen op de voet volgt en die kennis aanwendt om bedrijven te ondersteunen bij hun duurzaamheidstransitie. Ook hebben we via onze Innovation Hubs veel ervaring met het finetunen van businessplannen voor start-ups die willen evolueren naar een scale-up. Een tweede cruciale rol die voor ons is weggelegd, is het ter beschikking stellen van ons netwerk. We leggen contacten met potentiële klanten en investeerders en gaan op zoek naar synergieën tussen start-ups en grote bedrijven. Contacten die ook een meerwaarde zijn voor ons Corporate Banking cliënteel.

Barbara Veranneman, Voorzitter BlueChem NV en Director International Affairs essenscia: “Het succes van BlueChem is mee te danken aan de sterke strategische partnerschappen, zoals met BNP Paribas Fortis. Hierdoor bieden we met onze incubator voor duurzame chemie niet enkel de juiste accommodatie op de juiste plek, maar ook een gespecialiseerde service op maat. Die toegang tot topexpertise is een bijzondere troef waardoor start-ups en scale-ups optimaal begeleid worden en zich kunnen concentreren op hun kerntaak: duurzame innovaties op de markt brengen.”

Waarom de chemische sector?

De chemische sector is een belangrijke industrie voor ons land. De Antwerpse chemiecluster is de grootste in Europa en de tweede grootste wereldwijd. Door starters en scale-ups over heel Vlaanderen optimaal te ondersteunen in innovatie en verduurzaming, kunnen we dan ook een grote impact creëren.

We beseffen het niet altijd, maar ontwikkelingen uit de chemie vind je terug in elk aspect van ons dagelijks leven: zo goed als elk technologisch product bevat plastic, een smartphone zit boordevol materialen uit de chemische sector, er zijn de biodegradeerbare verpakkingsmaterialen in de supermarkt, het onderzoek naar nieuwe batterijen, recyclage waar heel wat ontwikkeling bij komt kijken…

Een mooi voorbeeld is Triple Helix, een innovatief groeibedrijf dat als een van de eerste bedrijven zijn intrek nam in BlueChem en van bij de start door de bank wordt begeleid. Het bedrijf bereidt de bouw voor van recyclagefabriek ‘SurePure’, waarmee het polyurethaan afval opnieuw wil herleiden tot de grondstof, om daarna te verwerken voor nieuwe toepassingen. Polyurethaan is o.a. terug te vinden in matrassen, autozetels, isolatiepanelen, enz. En dat is slechts een eerste stap. Onder het motto “Molecules as a service” plant Triple Helix gelijkaardige initiatieven met glas, steen en hout. Door afval niet langer als afval te beschouwen, ontstaat een enorme groeimarkt.

Steven Peleman, Managing Partner Triple Helix Group: “De kracht van een partner zoals BNP Paribas Fortis is dat ze de juiste partijen aan tafel kan brengen en zo als het ware een hefboom is in de weg naar een duurzamere industrie. En dan heb ik het niet alleen over het financiële plaatje. De bank zoekt bijvoorbeeld ook mee naar strategische partners, helpt ons om onze credibiliteit te versterken en brengt mogelijke investeerders aan. Een bank die verder kijkt dan het puur financiële is voor ons een ongelooflijke meerwaarde”.

Duurzaamheid en innovatie in de chemische sector

De wetenschappelijke innovatiekracht van de chemiesector is essentieel voor de duurzame ontwikkeling van onze planeet. De chemie levert immers cruciale innovaties en producten voor een succesvolle aanpak van de klimaatverandering, ook al is het een industrie die niet meteen als de meest ‘groene’ gezien wordt. Toch zijn er heel wat opportuniteiten: betere recyclagetechnieken om duurzame metalen uit afval te halen, biodegradeerbare plastics, de vervanging van bepaalde stoffen in bestaande materialen of het vergroenen van een chemisch productieproces. Ook innovatie is voor de sector niet evident. Het kost veel tijd, durf en geld om van een labosetting naar een industriële productieschaal te evolueren.

European Green deal

Al deze inspanningen naar meer duurzaamheid kaderen in een breder Europees kader. De ‘European Green Deal’ is het plan van de Europese Commissie om de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Dit wil ze doen door de C02-uitstoot drastisch af te bouwen en wat er tegen 2050 nog zou worden uitgestoten, meteen op te vangen of te compenseren, bijvoorbeeld door bossen of nieuwe technologie. Europa zou daarmee het eerste klimaatneutrale continent ter wereld worden. Een ambitie waar we als bank graag onze schouders mee onder zetten! En u als bedrijf toch ook?

Wilt u meer weten over hoe wij duurzaamheid en open innovatie stimuleren of wilt u geholpen worden in uw transitie naar een meer sustainable business model? Spreek erover met uw relatiebeheerder of de experten van ons Sustainable Business Competence Centre.

Lees het volledige persbericht hier

Groeibedrijven helpen om duurzame innovaties te ontwikkelen voor de chemie van de toekomst. Dat is het doel van incubator BlueChem. Leentje Croes en Jeroen Vangindertael vertellen over dit unieke initiatief.

BlueChem is de eerste onafhankelijke incubator in Vlaanderen - en ver daarbuiten - die zich specifiek toespitst op innovatie en ondernemerschap in duurzame chemie. In hun gloednieuwe gebouw op het eco-effectief en watergebonden bedrijventerrein Blue Gate Antwerp zal een uniek ecosysteem huizen van starters, kmo’s, kennisinstellingen en enkele grote wereldspelers. Leentje Croes, bio-ingenieur chemie en bioprocestechnologie, is sinds 1 januari 2019 manager van BlueChem. Jeroen Vangindertael, doctor in de chemie en biotechnologie, is expert ter zake bij het Sustainable Business Competence Centre van BNP Paribas Fortis, dat een partnership aanging met BlueChem. Als je hen over de plannen van BlueChem hoort vertellen, kan je niet anders dan zelf ook enthousiast worden – zelfs als leek in de chemie.

Hoe is BlueChem ontstaan?

Leentje: “In 2012 merkte men bij essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemische industrie en  de life sciences, dat disruptieve innovatie vaak van start-ups kwam. Die zin voor innovatie wilden ze stimuleren door die start-ups te ondersteunen. Dus werd er van 2012 tot 2014 een eerste haalbaarheidsstudie uitgevoerd, die vertrok vanuit de vraag ‘Wat is er nodig om die bedrijven te helpen en de sector van de chemie en de kunststoffen succesvol te houden?’. Want onze sector is heel belangrijk voor de tewerkstelling en welvaart in België. Dankzij de haalbaarheidsstudie rijpte het idee van een incubator. Tijdens een vervolgstudie, van 2014 tot 2016, werden de puntjes op de i gezet: het thema ‘duurzame chemie’ werd aan de incubator gekoppeld, er werd een financieel plan opgesteld, enzovoort. En in 2017 was BlueChem geboren!”

Jeroen: “De tijd was rijp om dit model in de chemie uit te rollen. Essenscia is ook de sectorfederatie van de life sciences en daar zien we al langer dat grote bedrijven biotech start-ups ondersteunen of in huis nemen. Enerzijds om op te volgen wat ze doen en hen eventueel later samenwerkingen aan te gaan, anderzijds ook om innovatie te versnellen en er voeling mee te houden. En in de sector van de chemie en kunststoffen was er een grote schat aan gevestigde bedrijven, maar een levendig ecosysteem van starters ontbrak nog.”

Waarom is duurzame chemie belangrijk?

Leentje: “De wetenschappelijke innovatiekracht van de chemiesector is essentieel voor de duurzame ontwikkeling van onze planeet. Bij BlueChem zien we duurzame chemie als dé industrie van de 21^ste eeuw en als de gangmaker van een circulaire economie. Bovendien levert de chemie cruciale innovaties en producten voor een succesvolle aanpak van de klimaatuitdaging.”

Jeroen: “Er wordt snel kritiek gegeven op de chemiesector, omdat hij niet duurzaam genoeg zou zijn. Maar iedereen gebruikt de ontwikkelingen uit de chemie in zijn dagelijkse leven. Er bestaat bijvoorbeeld zo goed als geen enkel technologisch product waar niks van plastic inzit, dat is bijna onmogelijk. Het onderzoek naar nieuwe batterijen dat nu verricht wordt, dat is ook chemie. De biodegradeerbare verpakkingsmaterialen in de supermarkt, die komen tot stand door complexe scheikunde. En bij recyclage komt ook heel veel ontwikkeling kijken. In de transitie naar een meer duurzame chemie is een incubator zoals Bluechem een perfect model”

Leentje: “Ook een smartphone zit vol materialen die door de chemiesector gemaakt worden. De ontwikkelingen uit de chemie hebben een cascade-effect op heel veel aspecten van het dagelijkse leven, maar mensen zijn zich daar niet van bewust.

Met BlueChem willen we het beeld dat mensen van de chemiesector hebben, bijschaven. We willen het brede publiek al het moois tonen dat mogelijk gemaakt wordt door chemie.”

Wat heeft BlueChem sinds zijn oprichting al verwezenlijkt?

Leentje: “In 2017 werd het subsidiedossier voor het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) - voor het financieel ondersteunen van onze bouw - opgemaakt, ingediend en goedgekeurd. Een belangrijke mijlpaal! Eind 2018 startte de bouw en op 5 februari 2020 staat de voorlopige oplevering gepland

Een jaar geleden bestonden we enkel op papier… en nu staat er een state-of-the-art gebouw met alle mogelijke voorzieningen die starters nodig zouden kunnen hebben.

Er is dus al heel wat verwezenlijkt. We hebben ook partnerships afgesloten, niet alleen met BNP Paribas Fortis, maar ook met Deloitte, Deloitte Legal en Port of Antwerp. En binnenkort nemen de eerste huurders hun intrek in ons gebouw: Arpadis, Catalisti, Creaflow, InOpSys, Triple Helix, Vito en daarnaast ook de grote bedrijven BASF, Borealis en Ineos. Dat samenspel van kleine en grote bedrijven zorgt voor een interessante dynamiek binnen het ecosysteem. De doelstelling van ons eerste werkingsjaar, een bezettingsgraad van 20%, was 4,5 maanden voor de opening al bereikt.”

Jeroen: “In december 2019 werd ook het BlueChem Kickstart Fund opgericht, een investeringsfonds van ongeveer 3 miljoen euro dat ter beschikking gesteld wordt door stad Antwerpen. Dat fonds geeft de BlueChem-huurders een financiële duw in de rug, tot  700 euro/m², bij de inrichting van hun labo’s.”

Wat kunnen BlueChem en BNP Paribas Fortis voor elkaar betekenen?

Jeroen: “Onze bank heeft een heel breed netwerk en we zien ook zowat alle start-ups in België, enerzijds via ons netwerk van Innovation Hubs, anderzijds omdat we via Private Equity investeren in zeer veel universiteitsgeliëerde spin-off-fondsen. Het idee is ook dat we in heel België mee promotie gaan voeren voor BlueChem. Via onze Innovation Hubs hebben we veel ervaring met businessplannen voor start-ups die willen evolueren naar een scale-up. We kunnen bedrijven daar dus zeker bij ondersteunen. Chemie is natuurlijk ook een investeringsintensief gegeven. Die start-ups zullen vroeg of laat kapitaal of schulden nodig hebben om hun groei te financieren. Het is duidelijk dat de bank daarin een rol te spelen heeft. Voor ons is het ook interessant om die bedrijven van in het begin mee op te volgen, zodat we goed begrijpen waar zij mee bezig zijn. Wanneer er dan een financieringsvraag komt, kunnen we snel schakelen. Vanuit die optiek zullen ook Conchita Vercauteren van het BC Antwerpen Stad en ikzelf in de Advisory Board van Bluechem zetelen.”

Leentje: “Hoewel we nog in de opstartfase zitten, hebben we het voorbije jaar samen toch al wat kunnen verwezenlijken. BNP Paribas Fortis treedt op als ambassadeur voor BlueChem en draagt bij aan onze naambekendheid bij start-ups en in het algemeen. Dat opent natuurlijk deuren voor ons. Wij hebben ook al enkele start-ups in contact gebracht met het kantoor in Antwerpen, omdat ze vragen hadden rond de oprichting van hun vennootschap of de overbrenging van hun bedrijf uit het buitenland. Bij BNP Paribas Fortis kregen ze het nodige advies.”

Welke plannen hebben jullie voor de toekomst?

Leentje: “Als de huurders ingetrokken zijn en onze officiële opening op 28 april achter de rug is, gaan we focussen op de dagelijkse ondersteuning van onze huurders. Dat kan gaan van administratief advies tot het zoeken van de juiste partners binnen ons netwerk. Ook seminaries organiseren met BNP Paribas Fortis behoort tot de mogelijkheden.”

Jeroen: “We zijn bij BNP Paribas Fortis ook heel enthousiast over de toekomst van BlueChem. België en meer specifiek Antwerpen zijn al heel lang topspelers in de chemische industrie. Het is mooi om te zien dat ze op hetzelfde elan verdergaan en nu ook een voorloper worden in de duurzame chemie.”

Hoever staat uw onderneming op het vlak van duurzaamheid?

Doe een snelle check-up

Start-ups en groeibedrijven in de chemie die duurzaam innoveren en zo een antwoord bieden op de milieuproblematiek, kunnen weldra rekenen op de steun van de incubator, BlueChem, én de expertise van onze bank.

De chemische industrie, een belangrijke en strategische sector voor de Belgische economie, heeft de voorbije jaren al heel wat inspanningen gedaan op het gebied van duurzaamheid. Toch staat de chemiesector, net zoals de ganse samenleving, voor grote uitdagingen in de omschakeling naar een circulaire economie en het ontwikkelen van oplossingen voor de klimaatuitdaging. Duurzame innovatie is daarbij het sleutelwoord. Dat is precies de ambitieuze doelstelling van BlueChem, de allereerste incubator voor duurzame chemie.

Duurzame innovatie

Duurzame chemie focust op innovaties die ecologisch en economisch nut combineren. Denk aan betere recyclagetechnieken om duurzame metalen uit afval te halen, biodegradeerbare plastics, de vervanging van bepaalde stoffen in bestaande materialen of het vergroenen van een chemisch productieproces. Voor dat laatste werd in 2018 nog de Nobelprijs Chemie uitgereikt: onderzoekers ontwikkelden enzymen van biologische oorsprong ter vervanging van toxische stoffen die de chemische industrie momenteel gebruikt, maar die achteraf vernietigd moeten worden. BlueChem zal zich op dat soort ontwikkelingen toeleggen in samenwerking met de overheid, industrie en kennisinstellingen.

Tijd, durf en geld

In de chemiesector is het niet evident om veelbelovende innovaties te laten doorgroeien tot nieuwe ondernemingen. Het kost veel tijd, durf en geld om van een labosetting naar een industriële productieschaal te evolueren. BlueChem wil starters en groeibedrijven helpen met een aangepaste infrastructuur en dienstverlening, financiële ondersteuning en directe toegang tot een uitgebreid netwerk van sectorexperten. Gezien het succes van dergelijke incubators in de digitale en farma-industrie, was het een kwestie van tijd vooraleer er ook een eerste duurzame chemie-incubator zou komen.

Didier Beauvois, Head of Corporate Banking, BNP Paribas Fortis en Frank Beckx, Voorzitter Raad van Bestuur, BlueChem

Vinger aan de pols

Het project zal circa 11 miljoen euro kosten en kan, naast BNP Paribas Fortis als exclusief participerende bank, rekenen op de steun van de Europese en Vlaamse overheid voor respectievelijk 3,4 miljoen en 868.397 euro. De stad Antwerpen investeert 4 miljoen euro. De bijdrage van BNP Paribas Fortis bestaat voornamelijk uit het aanbrengen van expertise in de sector van lifesciences, de ondersteuning van innovatieve start-ups en scale-ups en het ter beschikking stellen van haar uitgebreide netwerk.

Zo werken grote en kleine spelers in de chemie samen aan initiatieven rond duurzame innovatie, en houdt onze bank haar vinger aan de pols. Onze expert ter zake, Jeroen Vangindertael  zal in de adviesraad zetelen. BNP Paribas Fortis zal zo zijn rol spelen in het financieel ondersteunen van innovatieve start-ups via haar Innovation Hubs en in het ontwikkelen van duurzame bedrijfsactiviteiten via haar Sustainable Business Competence Centre.  

Een beloftevol partnership

De oprichting van een incubator voor duurzame chemie, startte als een initiatief vanuit sectororganisatie Essenscia. Ondertussen kan BlueChem ook rekenen op belangrijke partners zoals consultancybureau Deloitte, advocatenkantoor Laga en de Port of Antwerp. Op 13 mei tekent BNP Paribas Fortis, als enige bank, zijn partnership met BlueChem dat van start zal gaan in 2020, op het klimaatneutrale bedrijventerrein Blue Gate Antwerp in de haven van Antwerpen, een van de grootste chemieclusters ter wereld.

Didier Beauvois, Hoofd BNP Paribas Fortis Corporate Banking: “Wij zijn erg trots partner te mogen zijn van BlueChem, dat net zoals onze bank duurzame ontwikkeling en open innovatie hoog in het vaandel draagt. We stellen met plezier ons netwerk en onze expertise ter beschikking van deze voor ons land erg belangrijke industrie. Want als de chemische sector zijn ecologische voetafdruk vermindert, dan heeft dit meteen een belangrijke impact op het klimaat.”

Ontdek wat het Sustainable Business Competence Centre voor u kan doen
https://ondernemingen.bnpparibasfortis.be/nl/sustainablebusiness?tags=sustainable-business

Op 10 november vond de vierde ‘CO2 Value Day’ online plaats. Tijdens het evenement, dat we als partner mee hielpen opzetten, werd de vooruitgang in de ontwikkeling van de CCU-industrie geëvalueerd.

Bij BNP Paribas Fortis zijn we blij dat we dit evenement logistiek mee mogelijk konden maken, want het onderwerp CCU (Carbon Capture & Utilisation) ligt ons nauw aan het hart vanuit onze eigen inspanningen voor een koolstofarme economie.

Over CCU en CO₂ Value Europe

‘Carbon Capture & Utilisation’ (koolstofafvang en -gebruik) omvat alle industriële processen die gericht zijn op het afvangen van CO2 - uit industriële bronnen of rechtstreeks uit de lucht - en het omzetten van die koolstofdioxide in bruikbare producten. Koolstof is vandaag dus niet uitsluitend nog een afvalstof, maar kan hergebruikt worden als grondstof voor heel wat toepassingen, bv. bouwmaterialen, de aanmaak van brandstoffen en in de chemische industrie.

CO₂ Value Europe, een Europese organisatie die opgericht werd in 2017, wil de ontwikkeling en marktintroductie van deze duurzame industriële oplossingen bevorderen, om zo bij te dragen aan de vermindering van de wereldwijde CO₂-uitstoot en aan de diversificatie van de grondstoffenbasis, weg van fossiele olie en gas. De organisatie verenigt meer dan 50 bedrijven uit diverse sectoren in heel Europa, waaronder 12 multinationals. Als enige financiële partner ondersteunen wij CO₂ Value Europe door de organisatie toegang te geven tot onze expertise en ons netwerk.

Het evenement

De CO₂ Value Day is voor alle leden van CO₂ Value Europe telkens een unieke gelegenheid om de gemeenschappelijke vooruitgang in de ontwikkeling van de CCU-industrie te evalueren. Het evenement was dit jaar opnieuw een mix van plenaire presentaties, keynotespeeches en interactieve workshops.

Na een verwelkoming en een introductie door Stefanie Kesting, voorzitster van CO₂ Value Europe, nam Sebastien Soleille het woord. Als Global Head of Energy Transition & Environment bij onze bank had hij het over de rol van banken bij het ondersteunen van duurzame ontwikkeling. Een verantwoordelijkheid die we bij BNP Paribas Fortis niet licht opnemen: met ons Sustainable Business Competence Centre helpen we al jaren bedrijven bij hun duurzame transitie. We focussen daarbij op 4 pijlers: decarbonisering, circulaire economie, menselijk kapitaal en slimme steden.

Daarna sprak Vincent Basuyau, Policy Officer bij DG GROW over CCU in de huidige EU-beleidscontext. Daarbij ging het vooral over het ‘Innovation Fund’, dat door Europa opgericht werd om te investeren in innovatieve projecten die industriële activiteiten in Europa koolstofvrij maken.

Ook de plannen voor 2021 werden uit de doeken gedaan. CO₂ Value Europe zal het komende jaar vooral focussen op de verdere ontwikkeling en de markttoepassingen van CCU-technologieën. Het doel is om de vele verschillende spelers die betrokken zijn bij CO₂-gebruik in Europa te coördineren, hun inspanningen in de waardeketen te integreren en de ambassadeur te worden van de CO₂-gebruiksgemeenschap richting beleidsmakers en financiers. Want een gunstig wettelijk en marktkader is een vereiste om CCU-oplossingen commercieel te kunnen inzetten.

CO₂ Value Europe wil de verdere ontwikkeling van CCU-technologieën stimuleren door:

• oplossingen te bieden om de netto CO₂-uitstoot van moeilijk te decarboniseren sectoren te verkleinen, zoals de energie-intensieve procesindustrieën (bv. cement en kalk, chemicaliën, staal en andere metalen) of de transportsector;
• negatieve emissies te creëren bij het afzonderen van CO₂ in bouwmaterialen die ontstaan door de carbonatatie van mineraal afval;
• een alternatieve grondstof aan te bieden voor de productie van chemische bouwstenen en ter vervanging van fossiele olie en gas;
• de opslag en het transport van hernieuwbare energie te vergemakkelijken, waardoor de transitie van energiesystemen in de EU wordt versneld;

Er was ook tijd voor twee break-outsessies: tijdens de eerste werd er gesproken over de ontwikkeling van een strategie om een regelgevend kader te creëren dat CCU-technologieën ondersteunt.

De tweede sessie ging over projecten en financiering. Daarin vertelde o.a. Aymeric Olibet, Sustainable Business Advisor bij BNP Paribas Fortis, over de oplossingen die we met ons Sustainable Business Competence Centre aan bedrijven bieden. Daarnaast had hij het ook over het financieren van duurzame projecten via green bonds en green loans, en over blended finance, een mix van publieke en privéfinanciering.

Tot slot konden de deelnemers tijdens online speedmeetings in contact komen met andere deelnemers.

Experts uit 16 steden gaven op het Sustainable Future Forum hun visie. In Brussel sprak Virginie Frémat, Senior Partner bij CMS Law Tax, gespecialiseerd in ESG en verantwoordelijkheid van bedrijven.

ESG-factoren zijn in korte tijd uitgegroeid van een nichekwestie tot een strategische prioriteit op bestuursniveau in alle sectoren en rechtsgebieden.

ESG-implementatie en -rapportering is niet langer iets wat bedrijven doen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen – ze zijn er nu wettelijk toe verplicht.

Van financiële instellingen tot energiebedrijven, technologie-start-ups, kmo’s en beursgenoteerde bedrijven – alle bedrijven moeten dringend focussen op ESG.

Hoewel de impact van de ESG-reglementering onbetwistbaar is, biedt de huidige en toekomstige bedrijfs- en beleggingsomgeving nieuwe kansen. De bestaande en toekomstige ESG-reglementering gaat over het integreren van mens en planeet in de langetermijnstrategie van bedrijven. Die ontwikkeling creëert kansen voor bedrijven om meer te doen voor mens en planeet en tegelijk meer waarde te creëren voor beleggers. 

Veranderend concurrentielandschap

Niet alleen overheden worden steeds veeleisender op het gebied van ESG, ook aandeelhouders en organisaties uit het middenveld laten hun stem horen. Denk maar aan de Stichting Urgenda, die de Nederlandse staat voor de rechter sleepte met de eis dat de overheid meer zou doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, en gelijk kreeg. Of de Belgische Klimaatzaak de overheid kan dwingen om actie te ondernemen op het gebied van klimaatverandering ligt momenteel voor bij het Hof van Beroep.

Het aandringen tot meer concrete, meetbare en afdwingbare ESG-initiatieven vanwege bedrijven komt van drie kanten: 

• activisme van stakeholders
• Europese richtlijnen
• nationale wetgeving

Sustainable Finance Action Plan

In maart 2018 lanceerde de Europese Commissie het actieplan voor een duurzaam financiewezen. Dat heeft tot doel:

1. kapitaalstromen te sturen richting duurzame beleggingen voor inclusieve groei
2. financiële risico’s in verband met klimaatverandering en sociale kwesties te beheren
3. transparantie en langetermijndenken in het financiewezen te bevorderen

De belangrijkste kenmerken zijn één enkel EU-classificatiesysteem (taxonomie), de verantwoordelijkheden van beleggers, benchmarks gericht op CO2-vermindering en betere duurzaamheidsrichtsnoeren, allemaal ter bevordering van een duurzamere financiële toekomst.

Richtlijn inzake niet-financiële rapportering

Om de overgang naar een duurzamere economie te ondersteunen, heeft het Europees Parlement eind 2022 de richtlijn inzake duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) goedgekeurd. Dat is een uitbreiding van de richtlijn tot bekendmaking van niet-financiële informatie (Non-Financial Reporting Directive, NFRD), zowel wat betreft het aantal bedrijven dat aan de normen moet voldoen als voor het aantal thema’s waarover ze moeten rapporteren.

De NFRD is op 5 januari 2023 in werking getreden en zal uiteindelijk gelden voor ca. 50.000 bedrijven. Naast de financiële rapportering waartoe bedrijven verplicht zijn, zullen ze voortaan ook over duurzaamheid moeten rapporteren. De grootste bedrijven moeten daar als eerste mee beginnen, de kleinere volgen later. In België zijn de betreffende vereisten opgenomen in de wet van 3 september 2017, die nu deel uitmaakt van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen.

Taxonomieverordening

De Taxonomieverordening van de EU introduceert een classificatiesysteem voor milieuduurzame economische activiteiten. Artikel 8 van de verordening legt bekendmakingsvereisten op aan bedrijven die onderworpen zijn aan de NFRD. Bedrijven worden zo verplicht informatie te verstrekken over de mate waarin ze milieuduurzame activiteiten ontplooien en over bepaalde kritieke prestatie-indicatoren.

Richtlijn duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (CSRD)

Bedrijven die onderworpen zijn aan de CSRD moeten niet-financiële informatie opnemen in hun jaarlijkse managementverslagen, met betrekking tot milieu-, sociale, mensenrechten-, anticorruptie-, antiomkopings- en diversiteitskwesties. De CSRD legt ook een beknopte beschrijving op van het businessmodel, het beleidskader, de prestaties, de belangrijkste risico’s en de niet-financiële prestatie-indicatoren van het bedrijf.

De duurzaamheidsrapportering moet gebeuren volgens de verplichte EU-normen, waarvan de eerste reeks werd gepubliceerd op 30 juni 2023; een tweede reeks inzake aanvullende en sectorspecifieke informatie komt er tegen 30 juni 2024. Bij de rapportering moet worden gewerkt met het dubbele-materialiteitsbeginsel, wat inhoudt dat er moet worden gekeken naar de impact van duurzaamheid op de bedrijven en vice versa.

De CSRD benadrukt het belang van de waardeketen, strategie, belangen van stakeholders, implementatie van duurzaamheidsbeleid en de vooruitgang op het vlak van duurzaamheidsdoelstellingen.

De richtlijn vereist bekendmaking van zorgvuldigheidsprocessen, negatieve effecten in de hele waardeketen, de maatregelen om die effecten te beperken, materiële duurzaamheidsrisico’s en relevante indicatoren.

De CSRD komt met uitvoerige rapporteringsvereisten voor grote organisaties van openbaar belang, die gedetailleerde en transparante informatie moeten verstrekken over hun duurzaamheidspraktijken en -effecten.

Corporate Due Diligence-richtlijn (CSDD)

De richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid is van toepassing op grote EU- en niet-EU-bedrijven. Ze vereist dat de bedrijven passende zorgvuldigheid betrachten en optreden wanneer ze problemen vaststellen. Er zijn sancties voor niet-naleving. De nieuwe burgerlijke-aansprakelijkheidsregeling maakt het voor personen die schade ondervinden doordat een onderneming de regels niet naleeft mogelijk om rechtstreeks een vordering in te stellen.

Voor vennootschappen opgericht naar het recht van een EU-lidstaat is de CSDD van toepassing op vennootschappen met gemiddeld meer dan 500 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 150 miljoen euro in het afgelopen boekjaar. Of op vennootschappen met gemiddeld meer dan 250 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 40 miljoen euro in het afgelopen boekjaar, waarbij minstens 50% van die omzet gerealiseerd werd in sectoren die als sectoren met hoog risico worden bestempeld. Sectoren met hoog risico zijn sectoren die te maken hebben met de productie van textiel, leder, landbouwproducten, voeding, mineralen en aanverwante handel.

Daarnaast introduceert de CSDD maatregelen van toepassing op kmo’s die betrokken zijn bij de waardeketens van de betrokken ondernemingen, waarbij rekening wordt gehouden met de indirecte impact op die kmo’s.

Ik heb een kmo. Wat moet ik doen?

Niet-beursgenoteerde kmo’s vallen buiten het toepassingsgebied van de CSDD en vallen dus niet rechtstreeks onder de bepalingen ervan. Beursgenoteerde kmo’s met effecten op een EU-gereglementeerde markt (met uitzondering van micro-ondernemingen) vallen echter wel binnen het toepassingsgebied van de CSDD. Zij kunnen tot 2028 gebruikmaken van een opt-out. Daarnaast wordt gewerkt aan een specifieke reeks EU-normen voor duurzaamheidsrapportering op maat van kmo’s, waar niet-beursgenoteerde kmo’s zich op vrijwillige basis aan kunnen houden.

Het is belangrijk om te weten dat kmo’s die niet rechtstreeks onder de CSDD vallen er toch mee te maken kunnen krijgen doordat ze deel uitmaken van de waardeketens van grotere bedrijven. Zowel de EU-lidstaten als de bedrijven die onder de CSDD vallen, zijn verplicht om kmo’s in die waardeketens te ondersteunen.

Ik ben bestuurder. Wat betekent dit voor mij?

De CSDD heeft niet te onderschatten gevolgen voor bestuurders van de bedrijven die eronder vallen. Bestuurders hebben een fiduciaire plicht om het succes van hun bedrijf te stimuleren, maar lopen ook tegen risico’s aan zoals strafrechtelijke en burgerlijke aansprakelijkheid en straffen. Dat geldt in het bijzonder voor beursgenoteerde bedrijven. Daarnaast kan de aandacht rond ESG en duurzaamheidskwesties aanleiding geven tot reputatieschade. De CSDD verhoogt ook de regelgevingslast voor bedrijven, zowel qua tijd als qua kosten. Bovendien is negatieve impact op de aandelenkoersen en de kosten voor verzekeringspremies van bestuurders en kaderleden mogelijk. Over artikels 25 en 26 van de CSDD, die betrekking hebben op de plichten van bestuurders van EU-bedrijven, wordt nog steeds gediscussieerd, met mogelijk verdere verduidelijkingen.