Hoe moeten de kapitaalmarkten en de regelgeving in Europa geharmoniseerd worden? Petra De Deyne, Regulatory Affairs Manager voor Global Markets bij BNP Paribas, analyseert het nieuwe initiatief van de Europese Commissie om een eengemaakte markt op te bouwen voor alle 28 lidstaten van de Unie.

Financiële stabiliteit was na de crisis van 2007-2008 dé topprioriteit voor de Europese Commissie. Om die stabiliteit te herstellen moest de veerkracht van banken worden versterkt en het systeemrisico op de markten worden ingedamd, wat leidde tot de bekende 'tsunami' aan regelgeving vanuit Brussel. Het meeste werk om de banken en markten opnieuw stabiel te krijgen is nu afgerond, en de respectieve wetgeving is ingevoerd of zal binnenkort worden ingevoerd.

Groei als prioriteit

De volgende taak voor de Europese Commissie is nu om groei te creëren. Daarvoor moeten ondernemingen investeren en hun activiteiten laten groeien en uitbreiden. In het verleden waren ondernemingen die wilden uitbreiden erg afhankelijk van bankkredieten. Maar na de invoering van kapitaal- en liquiditeitsvereisten vonden sommige banken het moeilijker om hun rol als traditionele kredietverstrekker te vervullen. Toen grotere ondernemingen hun bankfinancieringsbronnen zagen opdrogen, wendden ze zich tot de kapitaalmarkten. Daar kregen ze echter niet altijd gunstige leningsvoorwaarden en vonden ze niet altijd geïnteresseerde beleggers. Voor een aantal kleinere ondernemingen is het zo heel moeilijk geworden om aan financiering te komen. Een onderzoek van de ECB en de Europese Commissie in 2014 naar de toegang tot financiering voor ondernemingen (SAFE) toonde aan dat 35% van de kmo's in 2013 niet de volledige financiering kreeg die was aangevraagd bij de bank.

Als we kijken naar de VS, dan zien we dat ondernemingen daar ongeveer driekwart van hun financiering rechtstreeks uit de kapitaalmarkt halen en dat ze maar in beperkte mate een beroep doen op bankkredieten. In Europa is de situatie net omgekeerd, en daarom vroeg de EU zich af of ze een financieringslandschap kon creëren dat meer zou lijken op de situatie in de VS. Dat zou betekenen dat wie financiering nodig heeft, rechtstreeks in contact komt te staan met diegenen die geld willen investeren. Dit zou ervoor zorgen dat de reële economie minder afhankelijk wordt van banken, wat op zijn beurt zou bijdragen tot de financiële stabiliteit. In dat geval is er echter nood aan een geharmoniseerde, goed geïntegreerde kapitaalmarkt in Europa. En dan komen we bij het initiatief van de Europese Commissie: de vorming van een Kapitaalmarktenunie.

Kort samengevat houdt de Kapitaalmarktenunie het volgende in: het plan is om een eengemaakte markt voor de 28 lidstaten van de Europese Unie tot stand te brengen, waarin enerzijds de financieringsbronnen voor ondernemingen worden gediversifieerd - dus verder gaan dan bankkredieten - en anderzijds de investeringsmogelijkheden en investeringsbasis worden verruimd.

Wat is het plan?

In "het Plan", dat in oktober 2015 door de Europese Commissie is gepubliceerd, zijn vier duidelijke doelstellingen vastgesteld:

1. Werkgelegenheid en groei ondersteunen
2. De financiering beter koppelen aan investeringsprojecten in de EU
3. Het financiële stelsel stabieler maken
4. De financiële integratie verdiepen en zorgen voor meer concurrentie

In "het Plan" worden ook vijf prioritaire actiegebieden genoemd, met meer dan dertig verschillende initiatieven voor herzieningen, beoordelingen, rapporten, initiatieven en wetgevingsvoorstellen die allemaal tussen nu en 2018 moeten worden uitgevoerd.

De eerste prioriteit is om meer financieringskeuzes te bieden aan Europese ondernemingen en kmo's. Hier zullen we initiatieven zien om durfkapitaal en innovatieve financieringsvormen, zoals crowdfunding, te ondersteunen. De EU denkt ook na over manieren om investeerders bepaalde gegevens over kmo's te verstrekken, zodat ze weloverwogen investeringsbeslissingen kunnen nemen.

In de tweede plaats moeten langetermijninvesteringen worden bevorderd. Een initiatief dat hiermee verband houdt is het herzien van de kapitaalvereisten voor verzekeraars zodat er beter wordt ingespeeld op hun investeringsbehoeften. Ook zullen er maatregelen moeten worden genomen om investeringen in infrastructuurprojecten te bevorderen.

In de derde plaats moet de waaier aan investeringskeuzes voor zowel niet-professionele als institutionele beleggers worden verruimd. Op dit vlak zien we onder meer stimulansen om pensioensparen en onderhandse plaatsingen te bevorderen.

De vierde prioriteit bestaat erin om de kredietverleningscapaciteit van banken te verbeteren. Dit lijkt misschien tegenstrijdig, aangezien het juist de bedoeling van de Kapitaalmarktenunie is om de rol van traditionele kredietverlening terug te dringen. Voor veel kmo's zullen banken echter de belangrijkste financieringsbron blijven. Europa wil er dan ook voor zorgen dat banken meer activa van hun balans kunnen halen, zodat ze meer ruimte hebben om kredieten te verstrekken.

En tot slot wil de EU barrières voor grensoverschrijdende investeringen tussen de lidstaten neerhalen. Dit is een vrij ambitieus project, waar bepaalde fiscale kwesties moeten worden aangepakt voor we een harmonisatie kunnen zien op het vlak van nationale insolventie- en effectenwetgeving.

Onmiddellijke actie

Tegelijk met de publicatie van "het Plan" bracht de Europese Commissie een aantal wetgevingsvoorstellen uit. Ze startte ook drie raadplegingen om de kortetermijnacties meteen te lanceren en het hele project op de rails te zetten.

De Europese Commissie onderneemt onmiddellijke actie op het vlak van securitisatie. Dit lijkt misschien controversieel, aangezien sommigen deze activiteit nog steeds beschouwen als de bron van alle kwaad. Securitisatie is echter een essentieel instrument om de economie te financieren en staat hoog op de agenda van de Commissie. Om de securitisatiemarkt een nieuwe impuls te geven, kwam de EU met een wetgevingsvoorstel met een dubbel doel:

• In de eerste plaats het herstellen van het vertrouwen. Om die reden wordt een kwaliteitslabel geïntroduceerd: “Eenvoudige, Transparante en Gestandaardiseerde" (STS) securitisaties. Dit wil zeggen dat elke "STS"-securitisatie zal voldoen aan meer dan twintig verschillende standaarden, waardoor beleggers beter geïnformeerd zijn over deze producten en de kwaliteit verzekerd wordt. In de tweede plaats stimuleert het voorstel banken om de activiteit opnieuw op te starten door deze STS-securitisaties een betere kapitaalbehandeling te geven in vergelijking met andere vormen van securitisatie.
• Daarnaast heeft de EU een voorstel gedaan om de Solvabiliteit II-regels voor verzekeraars aan te passen, zodat deze minder kapitaal hoeven aan te trekken wanneer ze investeren in langetermijninfrastructuurprojecten of Europese Langetermijnbeleggingsinstellingen (ELTIF's).

Ook dient te worden opgemerkt dat de Europese Commissie onderzoek doet naar gedekte obligaties. Op dit moment zijn er in de EU 26 verschillende raamwerken voor gedekte obligaties, wat een zekere harmonisatie beslist nuttig zou maken. Hoewel de Commissie geen gemeenschappelijk kader voor Europa beoogt, zou ze wel de beste praktijken willen bevorderen, de transparantie willen verhogen en belemmeringen voor grensoverschrijdende investeringen willen wegnemen. Ook lanceerde ze een raadpleging over durfkapitaal en een oproep om informatie te verzamelen over de cumulatieve effecten van financiële wetgeving.

Administratieve lasten verminderen

Op middellange termijn wordt een herziening van de Prospectusrichtlijn verwacht. Dit is een logische stap, aangezien de EU graag veel meer ondernemingen rechtstreeks naar de kapitaalmarkt wil lokken om schuldpapier uit te geven. Prospectussen enerzijds goedkoper en minder omslachtig maken voor kleine emittenten, en anderzijds gebruiksvriendelijker maken voor beleggers, zou in dat opzicht een welkome steun zijn.

Een ander initiatief is een Groenboek (een eerste, algemene uitwisseling van visies tussen de EC en de sector om een bepaald onderwerp te verkennen) over financiële diensten voor consumenten. Hierin onderzoekt de Europese Commissie manieren om de concurrentie te vergroten en consumenten toegang te geven tot een bredere waaier aan diensten om zo de beste deal te kunnen sluiten op het vlak van hypotheekleningen, spaarproducten, verzekeringen, bankrekeningen etc.

Op lange termijn, laten we zeggen 2017/2018, kunnen we verdere stappen verwachten om kmo-groeimarkten en onderhandse plaatsingen te ondersteunen, evenals plannen voor een pan-Europees pensioenfonds. Ook bronbelasting en insolventiewetgeving zullen aandacht krijgen.

Voordelen voor bedrijven

Alles samen behelst de Kapitaalmarktenunie ongetwijfeld een volle en ambitieuze agenda. Maar wat levert dit alles nu eigenlijk op voor bedrijven? Mogelijk heel veel. We beseffen echter dat de weg naar een echte Kapitaalmarktenunie weleens heel lang zou kunnen worden. 2019 lijkt akelig dichtbij voor een aantal veranderingen die nog moeten plaatsvinden. Het herbalanceren van de financiële bemiddeling, bijvoorbeeld, zal hoogstwaarschijnlijk eerder een geleidelijk, natuurlijk proces zijn dat samengaat met politieke belangen, FinTech-ontwikkelingen etc., in plaats van een grote verschuiving op een welbepaald ogenblik.

Ook zal er een mentaliteits- en gedragsverandering nodig zijn bij alle betrokken stakeholders. De effecten van een Kapitaalmarktenunie kunnen meer uitgesproken zijn voor de bedrijfssectoren in bepaalde landen met relatief kleine kapitaalmarkten. Voor deze landen kunnen een aantal initiatieven bijzonder gunstig zijn. Het is mogelijk dat hun binnenlandse kapitaalmarkten op dit moment hun grote ondernemingen niet kunnen bedienen, waardoor ze deze wegduwen naar de internationale markten. De Kapitaalmarktenunie zou ervoor kunnen zorgen dat ze terugkeren en hun markten kunnen uitbreiden.

De voordelen van de Kapitaalmarktenunie zullen uiteenlopend zijn voor verschillende types bedrijven:

• Starters zullen speciale aandacht krijgen, aangezien hun innovatie- en ondernemersgeest uitermate belangrijk is voor het groeipotentieel van Europa. Op dit moment kunnen starters gebruikmaken van crowdfunding en 'business angels', maar deze financieringsbronnen blijven beperkt en lokaal en voorzien niet altijd in de nodige financiering op cruciale momenten tijdens het uitbreidingsproces. De initiatieven om bijvoorbeeld de rol van durfkapitaal te vergroten kunnen in dat opzicht zeer gunstig zijn.
• Kleine ondernemingen die het moeilijk hebben om aan bankfinanciering te komen, voornamelijk in die landen die het meest getroffen zijn door de crisis, kunnen meer financiering verkrijgen via securitisatie. Met name kmo's kunnen positief beïnvloed worden, aangezien het bedoelde neveneffect van securitisatie inhoudt dat banken hun kredietverleningscapaciteit kunnen verhogen, en we weten dat bankkredieten voor dit soort ondernemingen een zeer belangrijke bron van financiering kunnen blijven. Voorts wil de Europese Commissie ook nauw samenwerken met de kmo-groeimarkten, een nieuwe marktsubcategorie die is gecreëerd in het kader van de MiFID II-richtlijn om de toegang tot kapitaal voor kmo's te vergemakkelijken, zodat het regelgevingsklimaat voor deze markten de verwachte resultaten oplevert.
• Middelgrote en grote ondernemingen, die misschien al toegang hebben tot kapitaalmarkten, zouden ook de effecten moeten voelen, aangezien de Kapitaalmarktenunie ondersteuning zal bieden aan beleggers die grotere kapitaalbedragen in de markt willen investeren. Het initiatief om onderhandse plaatsingen te bevorderen, voortbouwend op succesvolle ervaringen zoals die in Duitsland en via de steun aan initiatieven vanuit de markt, zoals dat van de ICMA inzake het gebruik van gestandaardiseerde documentatie, zou bijzonder zinvol kunnen zijn. Fiscale kwesties aanpakken zou eveneens behulpzaam zijn.

Wat ook belangrijk is, is dat de Europese Commissie van plan is om de werking van de Europese markt voor bedrijfsobligaties te herzien en te bekijken hoe de marktliquiditeit verbeterd kan worden. Een goed werkende secundaire markt zal van cruciaal belang zijn voor het succes van de primaire schuldmarkten.

In algemene zin is de Kapitaalmarktenunie een ambitieus, maar uitdagend plan van de Europese Commissie. Ambitieus omdat het de traditionele financieringsbronnen in Europa wil herzien. Uitdagend door het uitgebreide scala aan problemen die moeten worden aangepakt om er te geraken en de strakke deadline te halen. Uiteindelijk zouden ondernemingen beleggers moeten ontmoeten op een efficiënte markt, waardoor de waaier van mogelijkheden voor beide partijen wordt verruimd en op die manier wordt bijdragen aan de economische groei.

(Bron: Focus Magazine CIB (pdf – enkel beschikbaar in het Engels)

BNP Paribas Fortis ondersteunt Biolectric, een jong bedrijf in volle groei dat biogasinstallaties installeert bij landbouwers.

Werken aan een betere en duurzamere toekomst zit in het DNA van onze bank. Geen logischer stap dus dan een jonge, Belgische onderneming te helpen die op en top duurzame maak-economie ademt. Het in 2011 opgerichte Biolectric zorgt ervoor dat landbouwers groene energie kunnen opwekken op basis van gier en mest. Hoe? Met biomethanisatie-installaties die biogas opwekken. Het resultaat? Een energie-positieve boerderij en een vermindering van de uitstoot van het schadelijke broeikasgas methaan met 70%! Voor de landbouwers levert dit niet alleen economisch maar ook ecologisch rendement op.

BNP Paribas Fortis werkt al sinds het begin samen met het ondertussen sterk groeiende Biolectric, vertelt Relationship Manager Tom De Winter. “Vanaf 2017 is de relatie veel intenser geworden. We hebben het bedrijf meermaals bezocht met een expert van ons Sustainable Business Competence Centre (SBCC) om deze technologie beter te begrijpen. De technische prestaties goed begrijpen en inschatten, is immers cruciaal. Toen oprichter Philippe Jans en de investeringsmaatschappij Ackermans & van Haaren (AvH) ons vorig jaar kwamen spreken over de uitbouw van een park met eigen 'vergisters' om dan stroom aan de boeren te verkopen in België, Nederland en Frankrijk, wisten we meteen dat we als bank mee in dit project moesten stappen.” Onze bank stond het bedrijf meerdere financieringen toe, waaronder een ‘sustainable impact loan’.

Meer hierover in deze video 

De coronacrisis dwong de Belgische Schatkist tot de uitgifte van extra schuldpapier. In amper een paar dagen tijd lanceerde BNP Paribas Fortis met vier andere primary dealers een nieuwe staatsobligatie op de institutionele investeerdersmarkt.

Schatkistcertificaten en staatsobligaties (zogenoemde OLO’s) zijn een belangrijke financieringsbron van de Belgische Staat. Ze bieden investeerders de mogelijkheid om geld aan het land te lenen, in ruil voor een periodieke interest. Eind december vorig jaar ging de Schatkist er nog van uit schuldpapier ter waarde van dertig miljard euro te zullen moeten uitgeven in 2020. Dat zou gebeuren via een verhoging van het aantal bestaande bonds, en door twee nieuwe OLO-transacties.

De coronacrisis deed de financieringsbehoeften van ons land echter sterk toenemen. Daarom besliste het Federaal Agentschap van de Schuld eind maart extra aanbestedingen uit te schrijven voor de in omloop zijnde OLO’s. Het zette ook meteen de terugkoop van bepaalde obligaties stop, en verhoogde de uitgiftedoelstelling bij de aanbestedingen van schatkistcertificaten.

Nieuwe OLO

Een bijkomende maatregel was de uitgifte van een derde nieuwe staatsobligatie: OLO91. “Het gaat om een lening op middellange termijn”, zegt Jean Deboutte, directeur van de Schatkist. “De vervaldag is 22 oktober 2027. Met een coupon van nul procent is die bond budgetneutraal voor onze jaarlijkse begroting.”

“We wilden OLO91 zo snel mogelijk op de markt brengen. Dat is gelukt binnen een periode van amper een paar dagen. Het gaat bovendien om de grootste OLO-uitgifte ooit: acht miljard euro. We trokken daarmee investeerders uit 31 verschillende landen aan, en ruim een vijfde van het volume werd ingevuld door niet-Europese kopers. Dat bevestigt de wereldwijde populariteit van Belgisch staatspapier.”

Primary dealer

De snelle lancering van OLO91 is mee de verdienste van BNP Paribas Fortis. “Als primary dealer zorgen wij voor de plaatsing en promotie van schuldpapier bij de institutionele investeerders”, zegt Director Debt Capital Markets Stefaan Van Langendonck. “We verzekeren ook activiteit en genereren liquiditeit van OLO’s en schatkistcertificaten op de secundaire markt.”

België telt twaalf primary dealers. Zij sloten met de Schatkist een contract op basis van een lastenboek. “BNP Paribas Fortis mag zich terecht een van de belangrijkste tussenpersonen voor Belgisch staatspapier noemen”, stelt Van Langendonck. “Elk jaar behoren we steevast tot de top drie van meest actieve primary dealers in ons land. Vaak zijn we zelfs nummer één.”

Lasea voorziet in zeer nauwkeurige laseroplossingen voor hoogtechnologische sectoren. Tijdens de coronacrisis heeft het bedrijf uit Luik een oud project van onder het stof gehaald om chirurgische maskers te ontsmetten en zo het tekort aan mondmaskers te helpen opvangen.

Het paradepaardje van Lasea is de femtosecondelaser die een nauwkeurigheid behaalt van 0,2 micron, wel 200 keer fijner dan een haar. Die hoogtechnologische apparatuur wordt vooral gebruikt in de horlogemakerij, elektronica, en in medische en farmaceutische bedrijven. Naar aanleiding van het tekort aan mondmaskers haalde het bedrijf uit Luik een oud sterilisatieproject van onder het stof.

Axel Kupisiewicz, CEO van Lasea, legt uit: “Bijna twintig jaar geleden hebben we desinfecteren met behulp van een laser getest. Destijds nam dit project geen commerciële vlucht. Maar met de coronacrisis hebben we het voorgesteld om er gebruikte medische mondmaskers mee te ontsmetten. Dat leidde tot onze intrede in een consortium onder leiding van de Universiteit van Luik, gericht op de ontwikkeling van een reeks ontsmettingsmogelijkheden. Normaal gezien neemt het maanden of zelfs jaren in beslag om vergunningen te bemachtigen en testen te kunnen uitvoeren. Maar dankzij de samenwerking tussen de universiteit van Luik en de Waalse regering stond alles binnen een paar weken op punt."

Een crisis is jezelf heruitvinden

Lasea stelde twee ontsmettingstechnieken voor. “Voor de eerste techniek gebruikten we een laserapparaat van Aseptic Technologies uit Gembloers. Dat pasten we aan om te kunnen beantwoorden aan de lokale noden”, legt Axel Kupisiewicz uit. “Voor de tweede werkten we samen met Optec uit Bergen. Dankzij die laatste konden we per dag drie tot vier keer meer mondmaskers behandelen.”

De lockdown leidde ook tot een nieuwe dynamiek in de onderneming. “Tijdens een brainstorm bekeken we hoe we onze strategie voor de komende jaren konden optimaliseren. Resultaat: een hele reorganisatie zodra we in ons nieuw gebouw zitten. Een gebouw gefinancierd door BNP Paris Fortis, trouwens. Ook de videoconferenties brachten een nieuwe dynamiek in de onderneming. Voor de lockdown waren de Belgische collega’s, samen fysiek aanwezig in Luik, tijdens een videoconferentie in zekere zin bevoordeeld op hun Franse, Amerikaanse of Zwitserse collega’s die individueel inbelden voor de meeting. Nu staat iedereen op gelijke voet, want iedereen zit alleen achter zijn scherm. Een interessant aspect van de lockdown dat een globale instelling in een internationale groep bracht."

Een vertrouwensrelatie

"BNP Paribas Fortis staat al sinds de start éénentwintig jaar geleden aan onze zijde", herinnert Axel Kupisiewicz zich. "Eerst via het lokale agentschap in Sart-Tilman en sinds zeven jaar via Corporate Banking. Gezien de groei van Lasea was een uitbreiding naar verschillende banken noodzakelijk, BNP Paribas Fortis bleef de voornaamste partner.”

“Ik hecht veel belang aan een persoonlijk contact en een sterke vertrouwensrelatie. Of het nu gaat om de kantoordirecteur of de medewerkers van Corporate, onze relatiebeheerders kennen ons bedrijf en de producten door en door. Dat is belangrijk, want zo begrijpen ze de problemen waarmee we geconfronteerd worden en de financiële behoeftes die daaruit voortvloeien.”

“Vanaf het begin van de crisis heeft de bank ons gevraagd of ze dit sterilisatieproject voor mondmaskers financieel kon ondersteunen. Die financiële boost bleek niet nodig, want een herindeling van onze teams was uiteindelijk voldoende. Wel namen we met plezier het aanbod tot uitstel van afbetaling van onze investeringskredieten aan.”

Het Antwerpse technologiebedrijf Rombit ontwikkelde een veiligheidsarmband voor werknemers in havens en industriële omgevingen. Die waarborgt social distancing, maar doet ook aan contact tracing bij eventuele coronabesmettingen.

Al sinds 2012 ontwikkelt Rombit digitale toepassingen voor maritieme bedrijven, haventerminals, industriële fabrieken en bouwwerven. De soft- en hardwareoplossingen hebben als doel de operationele activiteiten efficiënter, veiliger en dynamischer te laten verlopen. Met het oog op social distancing lanceerde het bedrijf nu een slimme armband: de Romware Covid Radius.

“Deze wearable garandeert anderhalve meter afstand”, legt CEO John Baekelmans uit. “Komen twee werknemers te dicht bij elkaar, dan geeft die een waarschuwing. Dankzij contact tracing kan een preventieadviseur of vertrouwenspersoon ook nagaan met welke collega’s een besmette medewerker in contact kwam. Daarbij is zijn privacy voor honderd procent gegarandeerd. Dat is uniek.”

Enorme interesse

De Romware Covid Radius is een variatie op de bestaande Romware ONE: een armband die een twintigtal veiligheidsfuncties verzamelt, waaronder toegangscontrole, een lokalisatiesysteem bij incidenten en een alarm bij naderende voertuigen. In amper twee weken optimaliseerde Rombit een afgeleide oplossing die veilig werken in coronatijden faciliteert.

“Er loopt een uitgebreide test van de Romware Covid Radius in de Antwerpse haven”, zegt John Baekelmans. “Daarna volgt de uitrol naar andere bedrijven. Zij zullen onze veiligheidsarmband integreren in hun ‘new way of working’. De binnenlandse en internationale interesse is alvast enorm. Momenteel praten we met enkele zeer grote spelers in de industriële sector.”

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Inspelend op de grote belangstelling in de Romware Covid Radius, heeft Rombit zijn productie in Taiwan intussen al gevoelig opgedreven. CEO Baekelmans verwacht ook een toenemende nood aan kortetermijnfinanciering. “Een nauwe samenwerking met je kredietgever is dan essentieel”, stelt hij. “Aan BNP Paribas Fortis hebben we alvast een goede partner.”

“Rombit maakt deel uit van de Innovation hub van BNP Paribas Fortis”, zegt relatiebeheerder Conchita Vercauteren. “Daarin ondersteunt de bank innovatieve start-ups en scale-ups die bijdragen tot een betere samenleving. Het feit dat Rombit zijn coronaoplossing zo ruim mogelijk wil verspreiden tegen een zo laag mogelijke prijs, getuigt duidelijk van maatschappelijke verantwoordelijkheid.”