2019 was de start van de strijd om het klimaat. Sylviane Delcuve, Senior Economist bij BNP Paribas Fortis, legt uit hoe Noorwegen erin geslaagd is een systeem op te zetten dat waarde verleent aan recycleren.

2019 was de start van de strijd om het klimaat. En wat is daarin zorgwekkender dan de ‘plasticsoep’ die in onze oceanen drijft en die zo immens is dat ze een nieuw continent vormt? Noorwegen is erin geslaagd een systeem op te zetten dat waarde verleent aan recycleren. En het werkt, want het land recycleert 97% van zijn plastic, tegenover gemiddeld niet eens 30% in Europa en minder dan 10% wereldwijd.  

Op dit ogenblik wordt 91% van het wereldwijd geproduceerde plastic niet gerecycleerd. Dat betekent dat er elk jaar 8 miljoen ton plastic in de oceanen terechtkomt. De inzet is groot, want elke minuut worden er wereldwijd 1 miljoen plastic flessen vervaardigd. Dankzij een supereenvoudig systeem is Noorwegen erin geslaagd deze ramp een halt toe te roepen. Het recycleert 97% van zijn flessen en blikjes.

Het Noorse bedrijf Infinitum zorgde voor de ommekeer

De naam ‘Infinitum’ verwijst naar het aantal keren dat een plastic fles of een blikje gerecycleerd kan – en zou moeten – worden. Je hoort tegenwoordig overal dat nieuw plastic produceren veel goedkoper is dan het gebruikte te recycleren. Dat betekent dat zonder financiële stimuli, recyclage onmogelijk kan overtuigen. Infinitum heeft de oplossing gevonden. Het bedacht een systeem waarbij de consument niet langer eigenaar wordt van de plastic fles die hij koopt, maar die ergens kan terugbrengen en de ‘waarborg’ recupereren die in de aankoopprijs inbegrepen is en die concreet gestalte krijgt in een streepjescode. Die ‘waarborg’ is een soort taks van een paar centen per fles. In het Infinitum-systeem kan de consument zich die ‘waarborg’ laten terugbetalen door de lege fles naar een automaat te brengen, die de streepjescode leest. Hij kan de fles ook terugbrengen naar de zaak waar hij ze gekocht heeft of naar een van de buurtwinkeltjes die hun medewerking verlenen, vooral omdat ze per gerecycleerde fles een kleine vergoeding krijgen.

Het resultaat is verbluffend, want in enkele jaren tijd steekt Noorwegen de hele wereld de loef af in plasticrecyclage. Door de manier van sorteren kan eenzelfde fles meer dan 50 keer hergebruikt worden. In totaal haalt Noorwegen een recyclagepercentage van 97%, wat betekent dat het zo goed als geen plastic in de natuur loost.

De denkwereld van een Noor

Steeds meer Noren zijn ervan overtuigd dat ze wel een product kopen, maar dat ze het materiaal waarin het verpakt is, lenen en dus moeten teruggeven. Tegelijkertijd legde de regering een milieuheffing op aan de plasticproducenten. Die heffing is veranderlijk en als het hele land meer dan 95% van het plastic recycleert, worden alle producenten ervan vrijgesteld – een enorme stimulus! Dat minimumpercentage van 95% leek in het begin zeer ambitieus, maar sinds 2011 wordt het elk jaar weer gehaald.

Infinitum heeft moeite om te overtuigen

Veel landen toonden al belangstelling voor het recyclagesysteem van Infinitum, maar in ons land moeten we vaststellen dat niet veel distributeurs plastic recycleren. Volgens de Noren is het systeem nochtans ‘doodeenvoudig’.

Stof tot nadenken!

Ligt de toekomst van onze planeet op de bodem van de oceaan? Die vraag stond centraal op het recente Academy Café van BNP Paribas Fortis Corporate Banking. Lees verder en ontdek de mening van de experts.

"Een betere gezondheid, een beter milieu en een beter leven. Dat zijn de drie dingen waar de samenleving naar verlangt. Goed nieuws: de blauwe bio-economie kan ons in staat stellen om dat ideaal te bereiken", verzekerde Pierre Erwes (Executive Chairman van BioMarine) al bij het begin van het Academy Café op 21 oktober. "Broeikasgassen, plastic in de oceanen? We hebben de nodige technologie om dat te overwinnen." Genoeg om meteen de nieuwsgierigheid te wekken van ruim 200 deelnemers die speciaal naar het Academy Café, georganiseerd door ons Sustainable Business Competence Centre, waren gekomen om er de beloften van de blauwe bio-economie te aanhoren.

Waarover gaat het?

"De blauwe bio-economie omvat alles wat in de oceanen leeft en dat we duurzaam kunnen produceren om dan te transformeren tot producten met grote meerwaarde", vat Pierre Erwes het samen. De sector is in volle expansie en zou een omwenteling kunnen teweegbrengen in uiteenlopende sectoren zoals de gezondheidszorg, de voedingssector, de plasticindustrie, de cosmetica, energie, en zelfs de ruimtevaart. De sector doet dat door de unieke eigenschappen van organismen zoals algen, zeesterren, kwallen of zeekomkommers te gebruiken.

Nog een schepje microalgen?

De waterwereld biedt tal van mogelijkheden, en zeker microalgen lijken bijzonder veelbelovend, vooral in de duurzame-voedingssector. Alexandra Mosch (Head of Algae Division bij Abar United en vicevoorzitter van European Algae Biomass Association) bracht de uitzonderlijke eigenheden van die micro-organismen naar voren: ze kunnen zichzelf vernieuwen en gedijen zowel in de woestijn als in de oceaan. Ze bevatten vooral ook heel wat gezonde bestanddelen, zoals eiwitten, waarmee voedingsmiddelen kunnen worden ontwikkeld. Op het einde van dit jaar zal je bijvoorbeeld zalm kunnen proeven die samengesteld is op basis van microalgen!

Een nieuw soort plastic

Praat je over de oceanen, dan is de plasticproblematiek nooit veraf. En met reden, want de mens produceert steeds meer plastic naarmate de wereldbevolking toeneemt. "Over 30 jaar zal de productie waarschijnlijk verdrievoudigd zijn", zegt Maria Stewart (Project Manager bij Plastic Innovation Competence Centre). "We moeten dus een nieuwe benadering vinden, door van bij de ontwerpfase van een product al meteen rekening te houden met het recyclingaspect, zodat de verschillende bestanddelen gemakkelijk kunnen worden gescheiden, en onderscheiden, in het volledige proces."

Maar Maria Stewart vindt dat we nog verder moeten kijken. "De toekomst behoort vooral aan plastic dat afkomstig is van biomassa", legt ze uit. "Dat materiaal is nu al in voldoende grote hoeveelheden beschikbaar en toch gebruiken we er amper de helft van. Ook de oceanen hebben veel te bieden. In de nabije toekomst zou de productie op grote schaal en het gebruik van slimme natuurlijke polymeren een omwenteling kunnen teweegbrengen in de plasticfabricage. Die polymeren kunnen zich vernieuwen en aanpassen aan hun omgeving. Het plastic van morgen zal dus totaal anders zijn dan dat van vandaag."

En hoe past de financiële sector daarin?

Tot slot waren alle experts het erover eens dat de financiële sector in die evolutie een belangrijke rol te spelen heeft, maar ook bereid moet zijn om risico’s te nemen. "We hebben het over innovatie en dat houdt uiteraard risico’s in", aldus Alexandra Mosch. "We hebben dan ook investeerders en de financiële sector nodig om het potentieel van de mariene biodiversiteit helemaal duidelijk te maken, vooral dan in de voedingssector. En dat kan alleen door te investeren in de productiesystemen, in onderzoek en ontwikkeling, en door het publiek meer duurzaamheidsbewust te maken, zonder in greenwashing te vervallen."

MEER INFO

De groep BNP Paribas bevestigde onlangs opnieuw dat ze zich ertoe verbindt de oceanen te beschermen en formaliseerde haar bereidheid daartoe via dit document.

ZELF ACTIE ONDERNEMEN?

Wilt u uw overgang naar een duurzamer businessmodel versnellen? Laat het ons weten en ontdek hoe ons Sustainable Business Competence Centre u kan helpen.

Plastic is een handig en veelzijdig materiaal, maar het vormt een heuse uitdaging voor ons leefmilieu. Zeker voor de oceanen. De inzet voor onze planeet is hoog en daar pikken innovatieve start-ups graag op in.

Een overduidelijke vaststelling

De mens produceert elk jaar 400.000 miljoen ton plastic, waarvan slechts 18% wordt gerecycleerd. Bijna de helft van dat enorme volume is voor eenmalig gebruik: het zijn producten die de mens maar even gebruikt, maar die wel nog honderden jaren lang blijven doorwegen op onze planeet. Onze zeeën en oceanen zijn daar het grootste slachtoffer van en zouden meer dan 150 miljoen ton van dat afval bevatten. Dat komt door de miljoenen tonnen – tussen 5 en 12 miljoen per jaar – die in het water worden geloosd en zo onherstelbare schade veroorzaken aan onze ecosystemen en de fauna en flora in het water.

Van groen naar 'blauw'

Aan die situatie moeten we uiteraard iets doen. En dat hebben ook enkele start-ups en bedrijven begrepen die hun businessmodellen uitbouwden rond deze uitdagingen. Zij beseffen maar al te goed dat een groene economie alleen waarschijnlijk niet meer volstaat om de dingen in beweging te krijgen. De oplossing? De overstap naar 'blauw'. Die notie werd bedacht door de Belgische ondernemer Gunter Pauli, onder meer in zijn boek 'The Blue Economy 3.0'. Het idee? De kwesties rond regeneratie aanpakken en daarbij veel verder gaan dan alleen bescherming en behoud. Met andere woorden: we moeten van de milieu-uitdagingen ook echte economische opportuniteiten maken. Die uitdagingen zijn immers een unieke kans om groei, waarde en jobs te creëren.

Bijvoorbeeld?

Verschillende bedrijven storten zich in het avontuur en ontwikkelen activiteiten die gericht zijn op de milieu-uitdagingen en met name de uitdaging van het plastic in onze oceanen. Dit zijn enkele concrete voorbeelden:

1. Minder plastic gebruiken

   De Belgische start-up B-Cap ontwikkelde een navulbare capsule die je als een dop op de hals van een fles draait en waaruit vervolgens geconcentreerde actieve componenten vrijkomen. De bedoeling? Dankzij deze uitvinding zouden we een pak minder plastic flessen gebruiken. Een andere plaag voor ons milieu zijn plastic rietjes. Daar heeft de Taiwanese start-up 100% ZHI iets op gevonden met zijn rietjes van koffie en zoete aardappel. Ook het Belgische bedrijf DoEat gaat voor 100% eetbare verpakkingen, die worden gemaakt van aardappel, water en bostel. En dan is er ook nog Loliware, een Amerikaans bedrijf. Loliware wil plastic dat eenmalig wordt gebruikt, vervangen door eetbare materialen die worden vervaardigd uit algen.

2. Afval recycleren of revaloriseren

   Bureo is een Californisch bedrijf dat zich op een ander probleem van formaat heeft gestort. Elk jaar opnieuw gaat er immers meer dan 640.000 ton aan visnetten verloren in de zee. Bureo recupereert die netten en verwerkt ze tot producten zoals skateboards of zonnebrillen. En Bureo staat niet alleen: ook het Belgische bedrijf b-token pakt deze vorm van afval aan en zet het om in munten. Een ander jong Belgisch bedrijf is w.r.yuma. Zij recupereren gebruikt plastic en maken er met behulp van 3D-printers zonnebrillen van.

   En we blijven in de modewereld: G-Star sloeg de handen in elkaar met Parley en Bionic – en kreeg daarbij de steun van Pharrell Williams – om jeans te verkopen gemaakt uit gerecycleerd plastic. De start-up Awake Watches produceert op zijn beurt duurzame horloges vanuit een gelijkaardig principe. Tot slot past ook het Australische BlockCycle in dit rijtje: dit bedrijf richt zich op de markt van de afvalvalorisatie via de blockchaintechnologie.

3. Onze oceanen en zeeën schoonmaken
   
   We blijven bij hetzelfde onderwerp: United By Blue werpt zich op als een ocean-friendly merk. De producten van dit Amerikaanse merk zijn zoveel mogelijk afkomstig van gerecycleerde materialen, maar het bedrijf belooft vooral om voor elk verkocht product zijn steentje bij te dragen aan de schoonmaak van de zeeën (een halve kilo afval). Ook Sodastream, het bedrijf dat bekend is van zijn toestellen om thuis koolzuurhoudende drankjes te maken, komt met een gelijkaardig project. Sodastream bouwde immers een installatie om plasticafval aan de Caraïben op te ruimen.
   
   Ook het ecologische initiatief Seagual zet zich in om het plastic uit onze oceanen te ruimen en te valoriseren. Daarnaast zijn er ook oplossingen zoals AutoNaut, een autonome boot die op zee kan navigeren om de fauna en flora te beschermen tegen illegale visserij en vervuiling. De recente tegenslag van een van de pioniers in de schoonmaak van onze zeeën, de start-up Ocean CleanUp, bevestigt echter dat de strijd tegen plastic verre van eenvoudig is en een meervoudig antwoord vereist ...

Voortdurende inspanningen

Het behoud van onze oceanen kan en moet nog een stap verder gaan. Zoveel is duidelijk. Er duiken dan ook steeds meer initiatieven op: bijvoorbeeld rond een duurzamer beheer van de visvangst (traceerbaarheid, sortering enz.) of rond technologische oplossingen voor het beheer van offshoreprojecten. Tot slot zijn er natuurlijk ook nog de meer structurerende acties zoals Ocean Tech in Frankrijk of de Sustainable Ocean Alliance die onder meer de opkomst van nieuwe start-ups die actief zijn voor onze zeeën, wil stimuleren ...

Hoe zet u de eisen van de energietransitie om in strategische kansen? “Door pragmatisch en zorgvuldig te werk te gaan”, vertelt onze partner Climact.

“Wij bieden bedrijven begeleiding en advies op weg naar maturiteit op het vlak van de uitdagingen rond de klimaatopwarming. En dat houdt in dat we met een aantal eisen aan de slag moeten, zoals de duurzaamheidsrapportering die de Europese CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) oplegt”, vertelt Jerome Meessen, Associate Partner bij Climact. “Wij zien erop toe dat bedrijven daar zelf ook toegevoegde waarde uithalen. De meest tastbare voordelen voor hen zijn een vermindering van hun energiekosten en/of de verbeterde veerkracht van hun leveranciers en klanten in het licht van de klimaattransitie. Daarin gaan we zorgvuldig en pragmatisch te werk. Zorgvuldig, want we baseren ons op cijfers en passen erkende methodes toe, zoals het Greenhouse Gas Protocol voor de berekening van de koolstofvoetafdruk, zonder in greenwashing te vervallen. En pragmatisch, want we houden altijd rekening met de realiteit van het bedrijf in kwestie.”

Een traject in 5 stappen

Maar hoe begeleidt Climact bedrijven en overheidsorganisaties concreet?

Jerome Meessen: “Om te beginnen, helpen we hen duidelijk zicht te krijgen op de uitdagingen van de klimaatverandering waar ze nu of in de toekomst mee te maken krijgen. Dat doen we door de kansen en risico’s in kaart te brengen, zoals de gevolgen van een hoge koolstofprijs of het risico op een overstroming in een productievestiging. Op basis daarvan evalueren we hun huidige impact, om te komen tot de koolstofbalans van hun activiteiten. De volgende stap is de toekomstvisie: samen met de bedrijven bepalen we duurzaamheidsdoelstellingen, waarbij we ons baseren op de internationale standaarden van de Science Based Targets. Vervolgens helpen we hen om een concreet transitieplan op te stellen en in de praktijk te brengen, bijvoorbeeld door hen te helpen de inhoud en de specifieke kenmerken van een contract voor de aankoop van groene energie te bepalen. Tot slot begeleiden we bedrijven ook bij de communicatie over hun inspanningen, in lijn met de CSRD-vereisten.”  

CSRD: administratieve rompslomp of strategische kans?

De CSRD is dit jaar in werking getreden, met een reeks rapporteringsregels die voor heel wat ondernemingen verplicht zijn. “Het doel van de richtlijn is te zorgen voor maximale transparantie over de stand van zaken rond de duurzaamheidstransitie van bedrijven”, legt Jerome Meessen uit. “De rapportering heeft betrekking op factoren in verband met ecologie, samenleving en goed bestuur (Environmental, Social, Governance – ESG). Zo’n rapport biedt daarmee ook aan externe spelers, met name de entiteiten die overwegen het bedrijf financiering te verstrekken, een objectief beeld van de al afgelegde weg, de klimaatambities en de blootstelling aan de risico’s van de klimaatverandering.”

“Dat rapport opstellen is een aanzienlijke administratieve last voor bedrijven”, horen we van Jérémy Robinet, coördinator van het partnerschap met BNP Paribas Fortis. “Je moet een gedetailleerde methodologie en precieze normen volgen, formulieren invullen, indicatoren aanleveren … Maar het is ook een prima aanleiding om een solide en gefundeerde transitiestrategie uit te werken die het bedrijf ten goede komt, ook qua reputatie. Met onze begeleiding winnen bedrijven tijd. Ze hebben de zekerheid dat hun rapport beantwoordt aan de reglementaire eisen, en hun ESG-aanpak krijgt waarde en zin.”  

Climact, partner van BNP Paribas Fortis

Climact is een van de partners die BNP Paribas Fortis uitkoos om klanten te begeleiden los van de zuiver financiële kant van de zaak. “Op initiatief van de Relationship Manager van de bank gaan wij praten met bedrijven die vooruitgang willen boeken in hun energie- en duurzaamheidstransitie, specifiek op het vlak van hun decarbonisatiestrategie en om hun koolstofbalans op te stellen”, legt Jérémy Robinet uit.

Gilles Roumain, Sustainability Program Officer bij BNP Paribas Fortis en verantwoordelijk voor het partnerschap met Climact: “Via de samenwerking met Climact kunnen we onze klanten oplossingen aanreiken voor de decarbonisatie van hun activiteiten, en tegelijk onze eigen expertise op het gebied van decarbonisatie vergroten. Door hen die begeleiding aan te bieden, verkleinen we bovendien onze eigen koolstofvoetafdruk.”

“De bedrijven die de bank met ons in contact brengt, komen uit alle sectoren”, vertelt Jérémy Robinet nog. “Ze hebben een bepaalde minimale omvang, bijvoorbeeld een omzet van minstens 25 miljoen of een complexe toeleveringsketen. Het partnerschap heeft al geleid tot een 15-tal samenwerkingen, waaronder die met garagedeurfabrikant RE Panels.

We hebben hen in eerste instantie begeleid bij het opstellen van een koolstofbalans in overeenstemming met de Europese CSRD-verplichtingen. Daarop onderkende de directie het strategische belang van dat werk en vroeg ze ons om meer specifieke analyses uit te voeren, per product en productievestiging. Op die manier kon het bedrijf bepaalde ‘best practices’ op het spoor komen. RE Panels was opgetogen over onze aanpak. Voor elke doelstelling in de optimalisering van de koolstofvoetafdruk berekenden we de kosten, de winst en de nodige investering. Ze waren ook blij met de strikte afstemming op de internationale normen, want die is essentieel om greenwashing te voorkomen.”

Klantenbinding via abonnementen om slimmer te kopen, uit een dal klimmen dankzij nieuwe ideeën … Emna Everard vond de juiste aanpak om haar Brusselse start-up op het goede spoor te zetten.

Emna Everard komt uit een familie van diëtisten en weet dus wat gezond eten is. “Toen ik twaalf was, ontcijferde ik al de etiketten op verpakkingen. Mijn droom was om op een dag een supermarkt te openen waar je blindelings je boodschappen zou kunnen doen”, vertelt ze.

En omdat ondernemen Emna Everard in het bloed zit, is dat precies wat ze deed. In 2016, kort voor het einde van haar hogere studies, lanceerde ze online de ‘gezondste supermarkt’ onder de naam Kazidomi. Ze stelt hoge eisen aan de samenstelling en de smaak van de producten. Het principe is dat Kazidomi de producten met de grootste zorg uitkiest, zodat de klanten in het volste vertrouwen gezonde, voornamelijk biologische producten kunnen kopen, met focus op plantaardige opties.

Klantenbinding

Zes maanden na de lancering versnelt de groei van Kazidomi dankzij de lancering van het getrouwheidsprogramma. Met een abonnement van 59 euro krijgen klanten kortingen van 20 tot 50 procent op alle online verkrijgbare voedings-, cosmetica- en onderhoudsproducten. Dat levert rendement op én besparing.

In 2017 volgt een eerste financieringsronde van 50.000 euro. Kazidomi groeit, breidt de voorraad uit en levert marketinginspanningen. Emna Everard neemt de eerste twee medewerkers in dienst. De omzet stijgt snel, en ontploft helemaal tijdens de coronacrisis. “Consumenten hadden plots tijd om na te denken over hun gezondheid en welzijn en deden een groot deel van hun aankopen online”, legt Everard uit.

Op zoek naar nieuwe wegen

Na de coronacrisis volgde een keerpunt. “Kazidomi moest een nieuwe weg inslaan. We wilden financieel stabiel zijn en niet afhankelijk van externe middelen”, zegt Everard. Samen met haar teams dacht ze na over de kostenstructuur, de operationele efficiëntie en de marketing. Groei is niet langer het hoofddoel, wel het voortbestaan en de financiële gezondheid van het bedrijf, dankzij een slimme reorganisatie.

Later krijgt Kazidomi de groei weer op gang dankzij twee overnames die zorgen voor krachtige synergieën: Smart Fooding in augustus 2022 en Bébé au Naturel enkele maanden later, een bedrijf gespecialiseerd in gezonde producten voor baby’s en hun ouders. “Via Bébé au Naturel konden we het volume geleverde pakketten verdubbelen”, zegt Everard. “Dat heeft ons geholpen om een beter tarief te bedingen bij de transporteurs en de kosten te verlagen.”

Een bank die luistert en snel reageert

Als bankier van de Brusselse start-up kende BNP Paribas Fortis het bedrijf bij de lancering drie kredieten toe, tussen 2016 en 2019. Die steun was op zich vanzelfsprekend, aangezien het engagement van Kazidomi op het vlak van ESG-doelstellingen (Environmental, Social en Governance) perfect aansluit bij de strategie van de bank. “We konden deelnemen aan het Innovation Hub-programma van BNP Paribas Fortis, en onze relatiebeheerder – die de wereld van de start-ups heel goed kende – was meteen enthousiast en luisterde heel goed. Hij geloofde in ons project, volgde het van dichtbij op en adviseerde ons om een reeks events bij te wonen om daar contact te leggen met andere spelers met trajecten en profielen die voor ons interessant konden zijn”, vertelt Everard, die in 2019 Ondernemer van het Jaar was.

En dat was nog niet alles. “In december 2022 konden we mede dankzij BNP Paribas Fortis Bébé au Naturel overnemen. Start-ups zoals Kazidomi hebben een bank nodig die snel reageert. Als er een kans opduikt, om een ander bedrijf over te nemen bijvoorbeeld, is er geen tijd te verliezen. Dossier analyseren, geld beschikbaar maken … BNP Paribas Fortis reageerde altijd meteen en enthousiast en is ons gevolgd in 99 procent van wat we vroegen”, vertelt de CEO opgetogen.

Kazidomi is klaar om de wereld te veranderen. Ontdek nog meer boeiende verhalen van ondernemers.