2019 was de start van de strijd om het klimaat. Sylviane Delcuve, Senior Economist bij BNP Paribas Fortis, legt uit hoe Noorwegen erin geslaagd is een systeem op te zetten dat waarde verleent aan recycleren.

2019 was de start van de strijd om het klimaat. En wat is daarin zorgwekkender dan de ‘plasticsoep’ die in onze oceanen drijft en die zo immens is dat ze een nieuw continent vormt? Noorwegen is erin geslaagd een systeem op te zetten dat waarde verleent aan recycleren. En het werkt, want het land recycleert 97% van zijn plastic, tegenover gemiddeld niet eens 30% in Europa en minder dan 10% wereldwijd.  

Op dit ogenblik wordt 91% van het wereldwijd geproduceerde plastic niet gerecycleerd. Dat betekent dat er elk jaar 8 miljoen ton plastic in de oceanen terechtkomt. De inzet is groot, want elke minuut worden er wereldwijd 1 miljoen plastic flessen vervaardigd. Dankzij een supereenvoudig systeem is Noorwegen erin geslaagd deze ramp een halt toe te roepen. Het recycleert 97% van zijn flessen en blikjes.

Het Noorse bedrijf Infinitum zorgde voor de ommekeer

De naam ‘Infinitum’ verwijst naar het aantal keren dat een plastic fles of een blikje gerecycleerd kan – en zou moeten – worden. Je hoort tegenwoordig overal dat nieuw plastic produceren veel goedkoper is dan het gebruikte te recycleren. Dat betekent dat zonder financiële stimuli, recyclage onmogelijk kan overtuigen. Infinitum heeft de oplossing gevonden. Het bedacht een systeem waarbij de consument niet langer eigenaar wordt van de plastic fles die hij koopt, maar die ergens kan terugbrengen en de ‘waarborg’ recupereren die in de aankoopprijs inbegrepen is en die concreet gestalte krijgt in een streepjescode. Die ‘waarborg’ is een soort taks van een paar centen per fles. In het Infinitum-systeem kan de consument zich die ‘waarborg’ laten terugbetalen door de lege fles naar een automaat te brengen, die de streepjescode leest. Hij kan de fles ook terugbrengen naar de zaak waar hij ze gekocht heeft of naar een van de buurtwinkeltjes die hun medewerking verlenen, vooral omdat ze per gerecycleerde fles een kleine vergoeding krijgen.

Het resultaat is verbluffend, want in enkele jaren tijd steekt Noorwegen de hele wereld de loef af in plasticrecyclage. Door de manier van sorteren kan eenzelfde fles meer dan 50 keer hergebruikt worden. In totaal haalt Noorwegen een recyclagepercentage van 97%, wat betekent dat het zo goed als geen plastic in de natuur loost.

De denkwereld van een Noor

Steeds meer Noren zijn ervan overtuigd dat ze wel een product kopen, maar dat ze het materiaal waarin het verpakt is, lenen en dus moeten teruggeven. Tegelijkertijd legde de regering een milieuheffing op aan de plasticproducenten. Die heffing is veranderlijk en als het hele land meer dan 95% van het plastic recycleert, worden alle producenten ervan vrijgesteld – een enorme stimulus! Dat minimumpercentage van 95% leek in het begin zeer ambitieus, maar sinds 2011 wordt het elk jaar weer gehaald.

Infinitum heeft moeite om te overtuigen

Veel landen toonden al belangstelling voor het recyclagesysteem van Infinitum, maar in ons land moeten we vaststellen dat niet veel distributeurs plastic recycleren. Volgens de Noren is het systeem nochtans ‘doodeenvoudig’.

Stof tot nadenken!

Ligt de toekomst van onze planeet op de bodem van de oceaan? Die vraag stond centraal op het recente Academy Café van BNP Paribas Fortis Corporate Banking. Lees verder en ontdek de mening van de experts.

"Een betere gezondheid, een beter milieu en een beter leven. Dat zijn de drie dingen waar de samenleving naar verlangt. Goed nieuws: de blauwe bio-economie kan ons in staat stellen om dat ideaal te bereiken", verzekerde Pierre Erwes (Executive Chairman van BioMarine) al bij het begin van het Academy Café op 21 oktober. "Broeikasgassen, plastic in de oceanen? We hebben de nodige technologie om dat te overwinnen." Genoeg om meteen de nieuwsgierigheid te wekken van ruim 200 deelnemers die speciaal naar het Academy Café, georganiseerd door ons Sustainable Business Competence Centre, waren gekomen om er de beloften van de blauwe bio-economie te aanhoren.

Waarover gaat het?

"De blauwe bio-economie omvat alles wat in de oceanen leeft en dat we duurzaam kunnen produceren om dan te transformeren tot producten met grote meerwaarde", vat Pierre Erwes het samen. De sector is in volle expansie en zou een omwenteling kunnen teweegbrengen in uiteenlopende sectoren zoals de gezondheidszorg, de voedingssector, de plasticindustrie, de cosmetica, energie, en zelfs de ruimtevaart. De sector doet dat door de unieke eigenschappen van organismen zoals algen, zeesterren, kwallen of zeekomkommers te gebruiken.

Nog een schepje microalgen?

De waterwereld biedt tal van mogelijkheden, en zeker microalgen lijken bijzonder veelbelovend, vooral in de duurzame-voedingssector. Alexandra Mosch (Head of Algae Division bij Abar United en vicevoorzitter van European Algae Biomass Association) bracht de uitzonderlijke eigenheden van die micro-organismen naar voren: ze kunnen zichzelf vernieuwen en gedijen zowel in de woestijn als in de oceaan. Ze bevatten vooral ook heel wat gezonde bestanddelen, zoals eiwitten, waarmee voedingsmiddelen kunnen worden ontwikkeld. Op het einde van dit jaar zal je bijvoorbeeld zalm kunnen proeven die samengesteld is op basis van microalgen!

Een nieuw soort plastic

Praat je over de oceanen, dan is de plasticproblematiek nooit veraf. En met reden, want de mens produceert steeds meer plastic naarmate de wereldbevolking toeneemt. "Over 30 jaar zal de productie waarschijnlijk verdrievoudigd zijn", zegt Maria Stewart (Project Manager bij Plastic Innovation Competence Centre). "We moeten dus een nieuwe benadering vinden, door van bij de ontwerpfase van een product al meteen rekening te houden met het recyclingaspect, zodat de verschillende bestanddelen gemakkelijk kunnen worden gescheiden, en onderscheiden, in het volledige proces."

Maar Maria Stewart vindt dat we nog verder moeten kijken. "De toekomst behoort vooral aan plastic dat afkomstig is van biomassa", legt ze uit. "Dat materiaal is nu al in voldoende grote hoeveelheden beschikbaar en toch gebruiken we er amper de helft van. Ook de oceanen hebben veel te bieden. In de nabije toekomst zou de productie op grote schaal en het gebruik van slimme natuurlijke polymeren een omwenteling kunnen teweegbrengen in de plasticfabricage. Die polymeren kunnen zich vernieuwen en aanpassen aan hun omgeving. Het plastic van morgen zal dus totaal anders zijn dan dat van vandaag."

En hoe past de financiële sector daarin?

Tot slot waren alle experts het erover eens dat de financiële sector in die evolutie een belangrijke rol te spelen heeft, maar ook bereid moet zijn om risico’s te nemen. "We hebben het over innovatie en dat houdt uiteraard risico’s in", aldus Alexandra Mosch. "We hebben dan ook investeerders en de financiële sector nodig om het potentieel van de mariene biodiversiteit helemaal duidelijk te maken, vooral dan in de voedingssector. En dat kan alleen door te investeren in de productiesystemen, in onderzoek en ontwikkeling, en door het publiek meer duurzaamheidsbewust te maken, zonder in greenwashing te vervallen."

MEER INFO

De groep BNP Paribas bevestigde onlangs opnieuw dat ze zich ertoe verbindt de oceanen te beschermen en formaliseerde haar bereidheid daartoe via dit document.

ZELF ACTIE ONDERNEMEN?

Wilt u uw overgang naar een duurzamer businessmodel versnellen? Laat het ons weten en ontdek hoe ons Sustainable Business Competence Centre u kan helpen.

Plastic is een handig en veelzijdig materiaal, maar het vormt een heuse uitdaging voor ons leefmilieu. Zeker voor de oceanen. De inzet voor onze planeet is hoog en daar pikken innovatieve start-ups graag op in.

Een overduidelijke vaststelling

De mens produceert elk jaar 400.000 miljoen ton plastic, waarvan slechts 18% wordt gerecycleerd. Bijna de helft van dat enorme volume is voor eenmalig gebruik: het zijn producten die de mens maar even gebruikt, maar die wel nog honderden jaren lang blijven doorwegen op onze planeet. Onze zeeën en oceanen zijn daar het grootste slachtoffer van en zouden meer dan 150 miljoen ton van dat afval bevatten. Dat komt door de miljoenen tonnen – tussen 5 en 12 miljoen per jaar – die in het water worden geloosd en zo onherstelbare schade veroorzaken aan onze ecosystemen en de fauna en flora in het water.

Van groen naar 'blauw'

Aan die situatie moeten we uiteraard iets doen. En dat hebben ook enkele start-ups en bedrijven begrepen die hun businessmodellen uitbouwden rond deze uitdagingen. Zij beseffen maar al te goed dat een groene economie alleen waarschijnlijk niet meer volstaat om de dingen in beweging te krijgen. De oplossing? De overstap naar 'blauw'. Die notie werd bedacht door de Belgische ondernemer Gunter Pauli, onder meer in zijn boek 'The Blue Economy 3.0'. Het idee? De kwesties rond regeneratie aanpakken en daarbij veel verder gaan dan alleen bescherming en behoud. Met andere woorden: we moeten van de milieu-uitdagingen ook echte economische opportuniteiten maken. Die uitdagingen zijn immers een unieke kans om groei, waarde en jobs te creëren.

Bijvoorbeeld?

Verschillende bedrijven storten zich in het avontuur en ontwikkelen activiteiten die gericht zijn op de milieu-uitdagingen en met name de uitdaging van het plastic in onze oceanen. Dit zijn enkele concrete voorbeelden:

1. Minder plastic gebruiken

   De Belgische start-up B-Cap ontwikkelde een navulbare capsule die je als een dop op de hals van een fles draait en waaruit vervolgens geconcentreerde actieve componenten vrijkomen. De bedoeling? Dankzij deze uitvinding zouden we een pak minder plastic flessen gebruiken. Een andere plaag voor ons milieu zijn plastic rietjes. Daar heeft de Taiwanese start-up 100% ZHI iets op gevonden met zijn rietjes van koffie en zoete aardappel. Ook het Belgische bedrijf DoEat gaat voor 100% eetbare verpakkingen, die worden gemaakt van aardappel, water en bostel. En dan is er ook nog Loliware, een Amerikaans bedrijf. Loliware wil plastic dat eenmalig wordt gebruikt, vervangen door eetbare materialen die worden vervaardigd uit algen.

2. Afval recycleren of revaloriseren

   Bureo is een Californisch bedrijf dat zich op een ander probleem van formaat heeft gestort. Elk jaar opnieuw gaat er immers meer dan 640.000 ton aan visnetten verloren in de zee. Bureo recupereert die netten en verwerkt ze tot producten zoals skateboards of zonnebrillen. En Bureo staat niet alleen: ook het Belgische bedrijf b-token pakt deze vorm van afval aan en zet het om in munten. Een ander jong Belgisch bedrijf is w.r.yuma. Zij recupereren gebruikt plastic en maken er met behulp van 3D-printers zonnebrillen van.

   En we blijven in de modewereld: G-Star sloeg de handen in elkaar met Parley en Bionic – en kreeg daarbij de steun van Pharrell Williams – om jeans te verkopen gemaakt uit gerecycleerd plastic. De start-up Awake Watches produceert op zijn beurt duurzame horloges vanuit een gelijkaardig principe. Tot slot past ook het Australische BlockCycle in dit rijtje: dit bedrijf richt zich op de markt van de afvalvalorisatie via de blockchaintechnologie.

3. Onze oceanen en zeeën schoonmaken
   
   We blijven bij hetzelfde onderwerp: United By Blue werpt zich op als een ocean-friendly merk. De producten van dit Amerikaanse merk zijn zoveel mogelijk afkomstig van gerecycleerde materialen, maar het bedrijf belooft vooral om voor elk verkocht product zijn steentje bij te dragen aan de schoonmaak van de zeeën (een halve kilo afval). Ook Sodastream, het bedrijf dat bekend is van zijn toestellen om thuis koolzuurhoudende drankjes te maken, komt met een gelijkaardig project. Sodastream bouwde immers een installatie om plasticafval aan de Caraïben op te ruimen.
   
   Ook het ecologische initiatief Seagual zet zich in om het plastic uit onze oceanen te ruimen en te valoriseren. Daarnaast zijn er ook oplossingen zoals AutoNaut, een autonome boot die op zee kan navigeren om de fauna en flora te beschermen tegen illegale visserij en vervuiling. De recente tegenslag van een van de pioniers in de schoonmaak van onze zeeën, de start-up Ocean CleanUp, bevestigt echter dat de strijd tegen plastic verre van eenvoudig is en een meervoudig antwoord vereist ...

Voortdurende inspanningen

Het behoud van onze oceanen kan en moet nog een stap verder gaan. Zoveel is duidelijk. Er duiken dan ook steeds meer initiatieven op: bijvoorbeeld rond een duurzamer beheer van de visvangst (traceerbaarheid, sortering enz.) of rond technologische oplossingen voor het beheer van offshoreprojecten. Tot slot zijn er natuurlijk ook nog de meer structurerende acties zoals Ocean Tech in Frankrijk of de Sustainable Ocean Alliance die onder meer de opkomst van nieuwe start-ups die actief zijn voor onze zeeën, wil stimuleren ...

De Brusselse scale-up Optimy brengt vrijwilligerswerk, donaties, mecenaats- en sponsoractiviteiten van bedrijven samen op één platform. Daar zijn hun maatschappelijke gevolgen concreet meetbaar.

“Oorspronkelijk beschouwde ik mezelf niet als een sociaal ondernemer, al was ik wel bezig met sponsoring. Op vraag van onze klanten hebben mijn partners en ik een hele dienstverlening ontwikkeld die is uitgegroeid tot het meest uitgebreide platform op de markt”, zegt de CEO van Optimy, Kenneth Bérard.

Een van die klanten was de BNP Paribas Fortis Foundation, die maatschappelijk een groter verschil wou maken en die acties ook meer zichtbaarheid wou geven. “Het is voor bedrijven een must om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Dat genereert meerwaarde voor het bedrijf en voedt een positieve spiraal. Maar die maatschappelijke gevolgen moeten meetbaar zijn. Hoeveel kinderen worden er geholpen? Hoeveel bomen zijn er geplant? Welk effect heeft dat op de tevredenheid van de werknemers, op het imago, op de omzet? Ons model biedt dat allemaal aan. Bedrijven moeten dus niet telkens nieuwe modules aanschaffen als ze extra activiteiten willen toevoegen. Dat is volgens mij onze grote succesfactor. We zijn marktleider in Europa in onze sector en het enige bedrijf dat actief is in zowel Europa als Noord-Amerika.”

Persoonlijke begeleiding

“Veel bedrijven zitten vol goede bedoelingen. Ze willen een positief effect hebben op de samenleving, maar vaak ontbreekt het hen aan een goede methode om dat efficiënt te doen”, merkt de ondernemer op. “Ze hebben de neiging om al hun inspanningen los van elkaar te zien. Het Optimy-platform biedt daar een oplossing voor. Het is makkelijk samen te stellen en is servicegericht. We passen ons aan aan de processen van elke businessunit en elk bedrijf. Omgekeerd werkt het niet”, verzekert Kenneth Bérard. “Onze klanten zoeken geen technologie, maar wel begeleiding. We investeren in personalisering en dat loont, toont ook een tevredenheidsonderzoek bij onze klanten.”

Acties structureren

Het eerste advies dat Optimy altijd geeft aan bedrijven: versnipper je inspanningen niet, ze moeten één geheel vormen. “We raden bedrijven aan hun acties met behulp van ons instrument te structureren. Het beleid in maatschappelijk verantwoord ondernemen moet in lijn zijn met de waarden, het DNA en de bredere strategie van het bedrijf. En de acties moeten natuurlijk transparant en goed worden uitgevoerd.”

De juiste partner

De band die Optimy vanaf het begin had met BNP Paribas Fortis was doorslaggevend voor de groei van het bedrijf. “Het feit dat de bank ons volgt, heeft onze geloofwaardigheid vergroot bij onze partners, investeerders, klanten en ook intern. Nu zet ze voor ons een factoringservice op om onze groei verder te ondersteunen.”

De groei van Optimy werd eerst ondersteund door cashflow, wat ongebruikelijk is voor een technologiebedrijf. Vanaf 2019 kwam er financiering in het spel. Toen trad een Canadees fonds dat gespecialiseerd is in SaaS-bedrijven (Software as a Service) en verbonden is aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) tot het kapitaal.

Multiculturele verrijking

Zoals voor meer bedrijven is een van de grootste uitdagingen van Optimy de werving van nieuw talent. “Wij hebben die uitdaging kunnen omzetten in een troef”, besluit Kenneth Bérard. “We trekken talent aan uit het buitenland. In ons kantoor in Brussel werken zestig mensen van twintig nationaliteiten. Die multiculturaliteit is een enorme verrijking en heeft ons geholpen om internationaal door te breken.”

“Het beleid om maatschappelijk verantwoord te ondernemen moet in lijn zijn met de waarden, het DNA en de bredere strategie van je bedrijf”.

Goede ESG-prestaties (Environment, Social, Governance) worden een concurrentiefactor. Ook kmo's zijn zich daar steeds meer van bewust. Een goede zaak, aldus Didier Beauvois, Head of Corporate Banking.

Hoe verklaart u dat verhoogde bewustzijn bij kmo’s?

“Met de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) zijn beursgenoteerde bedrijven en bedrijven met meer dan 250 personen sinds 2022 onderworpen aan rapporteringsverplichtingen op het gebied van ESG-prestaties. Ze engageren zich ten opzichte van hun klanten, investeerders, banken, medewerkers en aandeelhouders. Om aan het ESG-lastenboek te voldoen, geven ze steeds meer de voorkeur aan leveranciers, vaak kleinere bedrijven, die deugdelijke praktijken hanteren en dat kunnen aantonen. Bovendien zal de CSRD vanaf 2026 ook van toepassing zijn op kmo’s.”

Is duurzaamheid dan een must geworden voor alle bedrijven?

“Als je wilt blijven werken met klanten van een bepaalde grootte, zoals bijvoorbeeld in de distributiesector, heb je geen keuze meer. Met goede ESG-prestaties kan je het verschil maken met de concurrentie. We moedigen kmo’s aan om te communiceren over de inspanningen die ze leveren. Geloofwaardigheid garandeert mee het voortbestaan van de organisatie, want een deugdelijk bedrijf zal veel beter gepositioneerd zijn om investeerders aan te trekken of goede financieringsvoorwaarden te krijgen.”

Hoe helpt de bank kmo’s met hun transitie?

“Dankzij onze ervaring met grote bedrijven staan we klaar om hen bij elke stap te begeleiden. We hebben de expertise, partners en oplossingen die we stap voor stap toegankelijk maken voor kleinere bedrijven. Onze relatiebeheerders kunnen rekenen op een uitgebreid netwerk van interne experts. Die van ons Sustainable Business Competence Centre, bijvoorbeeld, of die van de Low-Carbon Transition Group, een netwerk van BNP Paribas dat wereldwijd 200 deskundigen samenbrengt om onze klanten te begeleiden naar minder koolstof.”

Hoe begeleidt u klanten concreet?

“Onze relatiebeheerders, in samenwerking met onze experts en externe partners, bieden onze klanten een echt traject aan. Ik herneem het voorbeeld van een kmo die leverancier is van een grote distributiespeler. Zodra de kmo de risico's en kansen van ESG begrijpt, helpen we bij het stellen van een diagnose en adviseren we over de te nemen acties: wat kan het bedrijf doen? Het wagenpark minder vervuilend maken, de energie-efficiëntie van de gebouwen verbeteren, zelf een deel van de energie produceren, productieprocessen meer circulair maken, de corporate governance aanpassen, tot een beter evenwicht komen tussen mannen en vrouwen in het managementteam enz. Vervolgens bekijken we samen de nodige financieringen om deze acties uit te voeren en stellen we oplossingen voor die het best aansluiten bij de situatie, de grootte en de sector van de onderneming. We hebben een breed scala aan producten ontwikkeld specifiek gericht op de energietransitie, die we zelf of via partners aanbieden.”

Kunt u enkele voorbeelden geven?

“We bieden specifieke kredieten aan voor de aankoop van isolatie, zonnepanelen, hoogrendementsketels of elektrische voertuigen. Grotere kmo's kunnen ook toegang krijgen tot een kredietlijn (van minstens 10 miljoen euro) waarvan de rentevoet gekoppeld is aan het behalen van ESG-doelstellingen, die door onafhankelijke deskundigen wordt geverifieerd. Zo hebben we een kalkproducent gefinancierd door de rente van zijn lening te koppelen aan de vermindering van zijn CO₂-uitstoot. Bij een parkinguitbater hebben we de rente gekoppeld aan de uitstoot van fijnstof. We zetten ook factoringoplossingen op gekoppeld aan ESG-verplichtingen. Daarmee willen we de betaling financieren van facturen van kmo's van elke omvang.”